Fáir gangast við titlinum félagslegur darwinisti og

Fáir gangast við titlinum „félagslegur darwinisti“ og líffræðilegar réttlætingar á (misgóðu) nútíma
viðskiptasiðferði eru sennilega á undanhaldi. Enda gefast náttúrfræðileg viðmið oftast illa í
siðaboðskap . Siðfræðingar kalla það náttúruvilluna (naturalistic fallacy) að telja mannlega breytni
siðlega af því að hún er náttúrleg . Hegðun í náttúrunni getur verið falleg og illskufull – t.d. eru ljón
sem frjóga allar ljónynjurnar og eins skordýr sem éta höfuð karldýrs eftir að DNA hefur verið fengið
frá umræddur karldýri – gefur auga leið að þótt að þetta sé náttúrulegt er þetta ekki eitthvað sem
við myndum óska manninum.
Félagslegur Darwinismi : Sú hugmynd að gera afkomu hinna hæfustu að
siðferðisviðmiði um rétta samfélagsþróun. Darwin var samt ekki hlynntur þessu.
Þetta var notað til þess að réttlæta miskunnarlausa viðskiptahætti. Spencer sagði
að velferðarstefna gengi gegn eðlilegum gangi náttúrunnar og að afskiptaleysi er
eina rétta stefnan en ekki að hjálpa þeim sem minna mega sín. Þetta var talið vera
siðlaust og því er hann algjörlega dottinn út í nútíma samfélagi. Náttúruvillan er
það að telja mannlega breytni siðlega af því að hún er náttúruleg samkvæmt
siðfræðingum.
Spencer: Sálfræði þróunar
Framlag Spencers til sálfræði var samþætting tengslahyggju (associationism) og þróunarkenninga ;
Hann taldi að þróunarlögmálið gilti einnig um hugann. Spencer skilgreindi greind sem fjölda og gæði
aðlögunartengsla (adaptory association) lífveru. Hún fólst í því að maðurinn getur aðlagað sig að
ýmsum aðstæðum, Norðurpóllinn og Amazon frumskógur. Í þeirri kenningu er heilastærð lykilatriði
fyrir greind , manna og dýra, en magn og gæði hugartengsla ráðast af taugalífeðlisfræðilegu
flækjustigi viðkomandi lífveru. Spencer aðhylltist samfelldan þróunarþráð (lítinn stigsmun manna og
dýra) þar sem hugartengsl manna væru fullkomnari. Sömuleiðis taldi hann að minni, skynsemi og

hugkvíar Kants (orsök, flokkur, tala, siðferði) hefðu orðið til vegna mjög flókinna hugartengsla sem
hefðu þróast og erfst kynslóð fram af kynslóð.
Charles Darwin
Stikkorð
• Vélræn þróunarkenning án markhyggju
• Þróun með náttúruvali
• Blöndunarkenningin
Text
Charles Darwin (1809-1882) setti fram vélræna ( mechanistc ) þróunarkenningu sem var (þar með)
laus við markhyggju forvera sinna . – það er ekki neinn vilji eða vitund sem á þátt í þróun hjá honum
og þar af leiðandi laus við markhyggjuna. Hann réði sig ungur á könnunarskipið H.M.S. Beagle og
nýtti ferðina (1831-1836) til þess að safna ótal sýnum framandi tegunda. Þegar Darwin sneri aftur til
Englands hóf hann að gera grein fyrir þróun tegundanna sem gæti útskýrt þann margbreytileika
sem hann hafði séð á ferðalögum sínum.
Darwin: Þróun með náttúruvali
Darwin gerði grein fyrir þróun tegunda á grundvelli náttúruvals (natural selection) þar sem
umhverfisþrýstingur og tlviljunar kenndur breytleiki ráða ferðinni ; ekki framþróun og
markhyggja .